Czy każda nowa zmiana na skórze jest niebezpieczna? Jak usuwa się znamiona?

Zbliża się lato – chroń pieprzyki i znamiona.

Znamiona barwnikowe (potocznie zwane pieprzykami) mogą, ale nie muszą być niebezpieczne. Z niektórymi się rodzimy, inne pojawiają się w trakcie dorastania, a jeszcze inne rozwijają się np. na skutek nadmiernej ekspozycji na słońce. Nie wszystkie zmiany kwalifikują się do natychmiastowego usunięcia, jednak należy regularnie i wnikliwie obserwować skórę – zwłaszcza latem. W przypadku pojawienia się nowych pieprzyków lub zmiany wyglądu już istniejących warto udać się do lekarza.

Czym są znamiona na skórze?

Pieprzyki, czyli znamiona barwnikowe, są zbudowane z melanocytów – stopniowo namnażających się komórek barwnikowych skóry. Znamiona mogą przybierać różne kształty, rozmiary i odcienie (od brązowych, przez czerwone, po beżowe czy nawet niebieskawe). Niektóre znamiona mają wyraźne krawędzie, inne bardziej „rozlewają się” po skórze, a ich krawędzie są nieregularne.

Znamiona można podzielić na dwie podstawowe grupy:

• Znamiona wrodzone – to te, z którymi przychodzimy na świat,
• Znamiona nabyte – te, które pojawiają się na skórze w różnym wieku. Za ich powstawanie w dużej mierze odpowiedzialna jest nadmierna ekspozycja na promienie UVA i UVB.

Drugi podział, jaki stosuje się w odniesieniu do znamion barwnikowych, bierze pod uwagę możliwość rozwoju komórek nowotworowych:

• Znamiona łagodne – mają regularną budowę i symetryczne kształty. Zwykle pojawiają się w dzieciństwie i najczęściej ryzyko rozwoju czerniaka jest w ich przypadku naprawdę niewielkie.
• Znamiona atypowe – charakteryzują się najczęściej asymetrycznym kształtem, nierównomiernym zabarwieniem i niosą większe ryzyko rozwoju nowotworu niż znamiona łagodne. Pacjentom z atypowymi pieprzykami zaleca się obserwację znamion co 6-12 miesięcy. Bardzo ważna jest też ochrona miejsc, w których pojawiły się takie pieprzyki przed nadmierną ekspozycją na słońce.

Warto wiedzieć! Karnacja i miejsce zamieszkania a podatność na powstawanie znamion

Podatność na powstawanie pieprzyków i przebarwień jest uzależniona m.in. od koloru skóry czy miejsca zamieszkania. W Polsce niestety ryzyko pojawiania się zmian skórnych jest duże. Mają na to wpływ zarówno jasny kolor skóry, jak i skłonność do poparzeń słonecznych oraz klimat (małe nasłonecznienie oraz niskie temperatury zimą i jesienią, za to bardzo często palące słońce latem).

Czy wszystkie znamiona są niebezpieczne? Co wpływa na zwiększenie ryzyka rozwoju czerniaka?

Znamiona barwnikowe są w większości przypadków łagodne i nie stanowią zagrożenia, chociaż dużo zależy od stylu życia. Istnieje bowiem szereg czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka (z istniejącego już znamienia lub w miejscu, w którym wcześniej nie pojawiła się żadna zmiana skórna). Na rozwój znamion, a także występowanie powikłań z nimi związanych czy wreszcie rozwój czerniaka wpływają:

• Promieniowanie UVA i UVB – to właśnie nadmierna ekspozycja na słońce, brak ochrony przeciwsłonecznej czy opalanie się w solarium są odpowiedzialne za powstawanie znacznej części nowotworowych zmian skórnych. Szczególnie latem odpowiednia ochrona skóry jest nie tylko zalecana, ale wręcz konieczna. Nadmierna ekspozycja na słońce, która często kończy się poparzeniem skóry, zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka aż o 70%.
• Czynniki środowiskowe – niebezpieczne dla zdrowia jest nie tylko zbyt intensywne wystawianie znamion (i skóry w ogóle) na słońce, ale też ekspozycja pieprzyków na działanie różnych substancji chemicznych czy nawet uszkodzenia mechaniczne, otarcia i wielokrotne skaleczenia znamion. Warto więc regularnie i wnikliwie obserwować skórę.
• Czynniki genetyczne – czerniak sam w sobie nie jest chorobą dziedziczną, jednak osoby, których bliscy krewni chorowali na ten nowotwór, wykazują zwiększoną podatność na zachorowanie (do około 10%).

Kiedy trzeba, a kiedy można usunąć znamię ze skóry?

Jeśli na Twojej skórze pojawiło się nowe znamię, nie ma powodów do paniki, choć zdecydowanie należy zachować czujność. Warto udać się do dermatologa, który wykona odpowiednie badanie i oceni czy zmiana na skórze jest bezpieczna, czy nie.

Jeśli lekarz uzna znamię za niepokojące, zaleci jego wycięcie i skieruje je do badania histopatologicznego. Dzięki badaniu możliwa jest diagnoza wycinka i ocena, czy znajdowały się w nim komórki nowotworowe.

Nie wszystkie znamiona trzeba usuwać, chociaż nawet jeśli lekarz uzna daną zmianę za niegroźną, nadal możesz zdecydować się na jej usunięcie. Szczególnie wtedy, gdy znamię znajduje się w potencjalnie ryzykownej lokalizacji, sprzyjającej urazom mechanicznym, m.in.:

• W okolicach karku – znamię może być często pocierane krawędzią ubrania, a także narażone na nadmierne promieniowanie słoneczne (zwłaszcza u osób, które ze względów zawodowych dużo czasu spędzają na słońcu i nie mają możliwości ochrony skóry przed promieniowaniem).

• Na ramionach i środkowej linii pleców – znamię może być podrażniane przez biustonosz, torebkę czy plecak.
• W okolicach narządów płciowych oraz sutków.
• W okolicach oczu i nosa, zwłaszcza u osób noszących okulary.
  Pod pachami, w zgięciach łokci i kolan – w tych miejscach często dochodzi do ocierania i podrażnień mechanicznych znamion.
• Na owłosionej skórze głowy – obserwacja znamion w tych miejscach jest utrudniona.
• Pacjenci decydują się na chirurgiczne bądź laserowe usunięcie niegroźnych znamion, kierując się także względami estetycznymi – zwłaszcza wtedy, gdy znamiona są źródłem kompleksów.

W jaki sposób usuwa się znamiona?

Znamiona usuwa się zwykle laserowo lub chirurgicznie.

• Laserowe usuwanie znamion to zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Trwa zwykle od kilku do 30 minut. Pozwala uzyskać znakomite efekty wizualne przy krótkim czasie gojenia się skóry. Metodą laserową można usuwać wyłącznie zmiany bezpieczne, nieobarczone prawdopodobieństwem obecności komórek nowotworowych, gdyż przy takim zabiegu nie można pobrać wycinka i wysłać go na badanie. Po zabiegu laserowego usunięcia znamienia powstaje strup, pod którym wytwarza się z początku zaczerwieniona i bledniejąca z czasem blizenka.
• Chirurgiczne usuwanie znamion polega na wrzecionowatym wycięciu fragmentu skóry razem ze zmianą, zachowując około milimetrowy margines zdrowej tkanki. Powstały ubytek tkanek zaopatruje się przy pomocy szwów chirurgicznych, które są usuwane po około 5-14 dniach (zależnie od okolicy ciała i przebiegu procesu gojenia).

Wybór metody usuwania znamion zależy przede wszystkim od wielkości, umiejscowienia i charaktery zmiany.

Tutaj przeczytasz więcej na temat metod usuwania zmian skórnych, które stosują specjaliści w Kriocentrum.

Czy po usunięciu znamienia zostaje blizna?

Jak po każdej interwencji zawsze pozostaje niewielka blizenka. Jej ostateczny kształt zależy od wyboru metody usuwania znamion oraz wielkości zmian poddawanych zabiegowi, a także wyjściowego stanu skóry i jej reakcji na zabieg. W przypadku zabiegu laserowego powstające blizny są małe, często nawet mniejsze niż samo znamię.

Zabieg chirurgiczny, po którym gojenie się rany trwa nieco dłużej, jest obarczony nieco większym ryzykiem powstania blizny, jednak dotyczy to przede wszystkim zmian o dużej powierzchni. Techniki oraz szwy, które stosujemy w naszych gabinetach, sprawiają, że ślady po usuniętej zmianie są najczęściej niemal niewidoczne.