Hemoroidy, czyli w języku polskim guzki krwawnicze są normalnymi strukturami organizmu człowieka, które mamy od urodzenia. Znajdują się na samym końcu jelita grubego, tuż nad kanałem odbytu, więc nieco głębiej, tak, że oglądając odbyt od zewnątrz nie widzimy prawidłowych, nie powiększonych hemoroidów. Każdy człowiek ma 3 hemoroidy. Te małe, około 1 cm struktury to właściwie pęcherzyki pokryte błoną śluzową jelita, które zawierają połączone ze sobą tętnicę i żyły.
Błędem więc jest określanie hemoroidów jako żylaki odbytu, gdyż żylaki to powiększone żyły a tutaj mamy do czynienia z powiększeniem struktur tętniczo- żylnych. Niestety często ta nieprawidłowa nazwa, „żylaki odbytu” jest stosowana także przez lekarzy nie zajmujących się proktologią, czyli chorobami odbytu i odbytnicy. Hemoroidy spełniają większą rolę u innych ssaków, np. psów, ale u człowieka są właściwie atawizmami od zwierząt. U człowieka guzki krwawnicze nie spełniają w zasadzie żadnej istotnej roli.
Mamy tu na myśli to, że po usunięciu nawet prawidłowych hemoroidów człowiek nie zauważy żadnej różnicy w codziennym funkcjonowaniu. U zwierząt w zasadzie nie występują choroby związane z hemoroidami. U człowieka natomiast obserwujemy szczególnie w ostatnich kilkudziesięciu latach wręcz pandemię (znane ostatnio słowo) problemów dotyczących hemoroidów. Dlaczego takie problemy występują u człowieka a u zwierząt nie odpowiada za to ewolucja, a w szczególności przyspieszający rozwój cywilizacji człowieka.
Ewolucja dała człowiekowi postawę stojącą rozwój cywilizacyjny powstałe w zasadzie siedząco. Do siedzenia zmusza nas codzienność – ławki w szkole, biurko w pracy, telewizor, komputer w szczególności. Dodajmy do tego samochód i wyjdzie, że w pozycji siedzącej spędzamy nawet kilkanaście godzin dziennie. Dlatego pracownicy biurowi i korporacyjni kierowcy i przedstawiciele handlowi, informatycy i innymi pasjonaci komputerów to obecnie typowa grupa ryzyka rozwoju choroby hemoroidalnej.
Rozwój cywilizacyjny doprowadził do zmiany naszych wrodzonych nawyków, także żywieniowych. Obecnie w naszej diecie dominują produkty wysoko przetworzone, oczyszczone, ugotowane, smażone a takie produkty powodują rozleniwienie naszych jelit, nie zmuszają ich do pracy, co skutkuje skłonnością do zaparć.
Dlaczego u człowieka pojawiają się objawy patogenenne ze strony hemoroidów.
Bo siedzenie i zaparcia powodują, że zwiększa się ciśnienie w naczyniach aorty odbytu. A to powoduje, że hemoroidy powiększają się. W ciągu miesięcy i lat są coraz większe i większe aż mogą być tak duże, że wychodzą przez kanał odbytu na zewnątrz i nie dają się już odprowadzić na swoje miejsce. Ta pandemia powiększony hemoroidów przybrała takie rozmiary, że badania epidemiologiczne pokazują, że obecnie u osób powyżej pięćdziesiątego roku życia ponad połowa ma bardziej lub mniej nasilone objawy charakterystyczne dla choroby hemoroidalnej.
Jakie objawy hemoroidów?
Niespecjalnie poważne i nie bardzo dokuczliwe. W języku lekarskim nazywamy je nie specyficznymi: świąt i pieczenie okolicy odbytu, tak zwany mokry odbyt czyli zawilgocenie tej okolicy, brudzenie bielizny, pojawiający się ślad krwi na papierze toaletowym. Generalnie hemoroidy nie bolą. Może to i źle gdyż inaczej pacjenci nie bagatelizowali by nieraz latami objawów.
Powiększone hemoroidy nie są groźne, tzn. np. nie przekształcą się w raka. Mogą natomiast w znacznym stopniu upośledzać komfort naszego życia mogą także zagrażać naszemu zdrowiu kiedy np. regularnie niewielkie ale długotrwałe krwawienie potrafi doprowadzić do poważnej anemii.
Jakie są przyczyny powstawania hemoroidów?
Główne przyczyny powiększania hemoroidów to dieta sprzyjająca powstawaniu zaparć i siedzący tryb życia. Czynnik dziedziczący jest zauważalny ale nie pełni roli dominującej.
Wynika z tego, że na nasze geny wpływu nie mamy, siedzący tryb życia w największej mierze zależy od typu pracy – biurko, samochód, komputer, także też w niewielkim stopniu możemy to zmienić. Jedynym czynnikiem na który mamy wpływ jest nasza dieta która powinna być bogata w mało przetworzone produkty bogate w błonnik i przyjmowanie należy tej ilości płynów około 2-3 l dziennie. Możemy także zmienić nasze nawyki poza pracą – zmniejszenie ilości oglądania telewizji czy przeglądania komputera dla przyjemności, nie wydłużanie wizyt w toalecie przez przeglądanie telefonu tak modne teraz nie tylko u osób młodych.
Nie zawsze są to hemoroidy
Na podstawie wieloletniej praktyki proktologicznej zauważyłem niepokojącą tendencję. Duża część pacjentów uważa, że jakiekolwiek objawy z okolicy odbytu są związane z hemoroidami. Stawiają więc sami sobie rozpoznanie i rozpoczynają na własną rękę leczenie za pomocą czopków i maści, które przecież są dostępne w aptece bez recepty i znakomicie reklamowane przez firmy farmaceutyczne. Stąd też pacjenci często zgłaszają się do lekarza, a w szczególności do proktologa późno, kiedy objawy trwają od miesięcy, a nawet lat. Tymczasem w okolicy dolnego odcinka przewodu pokarmowego może występować wiele różnych chorób, które dają podobne objawy, ale wymagają zupełnie innego leczenia. Dobrym przykładem są bardzo częste choroby odbytu takie jak szczelina odbytu, czy zakrzep brzeżny odbytu, czyli zakrzepica splotu okołoodbytniczego
Kiedy udać się do lekarza proktologa?
W swojej praktyce codziennie zgłasza się kilku pacjentów z tymi chorobami, myśląc, że ich problemem są hemoroidy. Tymczasem wymagają zupełnie innego leczenia czy drobnego zabiegu (jak w przypadku zakrzepu). Powodem zgłoszenia się do lekarza jest ból, natomiast w chorobie hemoroidalnej ból występuje bardzo rzadko.
Niestety, objawem często bagatelizowanym jest pojawienie się krwi w stolcu lub na papierze toaletowym. Jako, że są to niewielkie ilości i okresowo tylko pojawiające się, krwawienie takie potrafi być bagatelizowane przez pacjentów nawet latami.
Oczywiście rzeczywistym powodem takiego niewielkiego, okresowego krwawienia jest choroba hemoroidalna lub szczelina odbytu, ale występuje również z powodu polipa, który jest stanem przednowotworowym czy w rozwiniętym raku odbytnicy.
Dlatego też nawet jednorazowego epizodu pojawienia się krwi z odbytu nie wolno bagatelizować. Krwawienie z odbytu zawsze wymaga wizyty u proktologa, który właśnie powinien wyeliminować możliwość pojawienia się nowotworu lub stanu przedrakowego. Nowotwory jelita grubego występują bardzo często, ale na szczęście rozwijają się wolno i są łatwe do wykrycia. W tym przypadku wizyta u proktologa może uratować życie. Chyba to najlepszy powód, aby pokonać wstyd czy niechęć do takiej wizyty.
Dlaczego maści i czopki na hemoroidy nie działają?
Przyczyną dolegliwości ze strony hemoroidów jest ich powiększenie co skutkuje tym że przez przekrwioną błonę śluzową, która pokrywa hemoroidy przesiąka krew i płyn międzykomórkowy. Powoduje to pieczenie swędzenie pobolewania tej okolicy. W przypadku wypadania hemoroidów poza kanału odbytu możliwe są mikro zatory, które dają dolegliwości bólowe.
Leczenie zachowawcze hemoroidów w postaci maści, kremów, czopków czy tabletek jest działaniem typowo na objawy i może być skuteczne w początkowych stadiach kiedy hemoroidy powiększone są nieznacznie lub w fazie zmniejszonego nasilenia objawów. Ale za pomocą czopków czy maści nie osiągniemy trwałego zmniejszenia powiększonych hemoroidów, czyli nie leczymy przyczyny dolegliwości.
Leczenie typowe mające na celu zmniejszenie lub zlikwidowanie hemoroidów jest możliwe tylko za pomocą zabiegów instrumentalnych. Jest to cała gama miniinwazyjnych, krótkich zabiegów od wstrzykiwania do hemoroidów leków powodujących ich zwłóknienia tak zwana skleroterapia, po zakładanie specjalnych gumek, wy mrożenie, usuwanie za pomocą energii cieplnej laserem lub falami radiowymi do podwiązywania naczyń zaopatrujących hemoroidy za pomocą specjalnych instrumentów DGHAL, stapler.
Na końcu jest oczywiście zarezerwowana właściwie do najbardziej zaawansowanego studium operacja wycięcia chirurgicznego. Dowiedz się więcej jak skutecznie leczyć i usunąć hemoroidy – leczenie hemoroidów
Kiedy niezbędna jest operacja hemoroidów?
Operacja chirurgiczna hemoroidów jest wskazana, a w przypadku regularnych krwawień nawet niezbędna przy najbardziej zaawansowanych stadia choroby kiedy hemoroidy wypadają na stałe przez kanał odbytu.
Czy hemoroidy są dziedziczne, albo czy można się nimi zarazić?
W chorobie hemoroidalnej można zauważyć dziedziczenie jako jeden z czynników ryzyka ale nie jest to ryzyko główne. Główną przyczyną jest siedzący tryb życia i skłonność do zaparć. Hemoroidami nie można się zarazić i niestety jeśli są już powiększone to same już nie zmniejszą się ani nie znikną.
Czy usuwanie hemoroidów jest bolesne?
Serie zabiegów usuwania hemoroidów w zależności od stopnia inwazyjności przeprowadzane są w ogóle bez znieczulenia, w znieczuleniu miejscowym, aż do znieczulenia ogólnego bądź dożylnego wymagającego krótkotrwałej hospitalizacji. Wybór metody i tym samym znieczulenie zależy przede wszystkim od stopnia zaawanasowana choroby.
Kiedy po zabiegu usuwania hemoroidów można wrócić do aktywności?
Najmniej inwazyjne metody w ogóle nie powodują ograniczenia w normalnym funkcjonowaniu pozabiegowym dotyczącym pracy czy aktywności fizycznej. Bardziej radykalne zabiegi związane są z okresem 2-3 tyg. rekonwalescencji tzn. ograniczenia w życiu zawodowym czy w uprawnianiu sportu.
Czy seks analny wpływa na powstawanie hemoroidów?
Seks analny w żaden sposób nie jest czynnikiem ryzyka w chorobie hemoroidalnej. Negatywny wpływ takiego typu seksu może być tylko i wyłącznie związany z rozwojem chorób przenoszonych drogą płciową np. choroby weneryczne czy kłykciny kończyste.
Czy po usunięciu hemoroidów mogą one powrócić ?
Niestety tak jak w przypadku wielu różnych chorób, nawrotowość choroby jest bezpośrednio związana z rodzajem, a głównie z radykalnością leczenia. Małoinwazyjne metody jak gumki, czy skleroterapia są bardzo mało inwazyjne, krótkie, niebolesne, ale nie w każdym stopniu zaawansowania choroby możliwe do zastosowania. Minusem jest duży procent nawrotów nawet już po okresie 1-2 lat. Typowe chirurgiczne wycięcie hemoroidów w znieczuleniu ogólnym także jest związane z nawrotem po okresie 5-10 lat i to potwierdzają badania epidemiologiczne. Obecnie uważa się, że najbardziej efektywny sposób uwzględniający zależność między inwazyjnością a stopniem nawrotów jest małoinwazyjny typ usuwania hemoroidów za pomocą tzw. diatermii termicznej z pomocą zabiegów z wykorzystaniem fal radiowych (np. Rafaelo, hemoRF) lub laserów naczyniowych.
Ile trwa leczenie hemoroidów?
Mamy 3 hemoroidy. Najczęściej powiększają się one równomiernie. Generalnie można powiedzieć, że zabiegowe leczenie hemoroidów polega na ich częściowej lub całkowitej likwidacji. Likwidacja hemoroidów łączy się z procesem gojenia miejsca po likwidacji, a to powoduje objawy uboczne w postaci np. dolegliwości bólowych. Lekarz ma do wyboru wiele opcji od leczenia zachowawczego, poprzez liczne zabiegi małoinwazyjne do radykalnego jednorazowego leczenia operacyjnego. Uwzględniając wiele czynników sugeruje leczenie najbardziej odpowiednie do stanu miejscowego, które uwzględnia inwazyjność, ryzyko nawrotów i stopień ciężkości rekonwalescencji po zabiegu.
Reasumując leczenia hemoroidów może polegać na serii krótkich zabiegów, które w zasadzie nie upośledzają normalnego po-zabiegowego funkcjonowania lub na krótkim, ale bardziej radykalnym zabiegu, który wymaga znieczulenia dożylnego lub ogólnego i powoduje rekonwalescencję związaną z dodatkowym bólem przez ok. 2-3 tyg.
Wybór metody leczenia hemoroidów
W wiele różnych metod likwidacji hemoroidów od minimalnie inwazyjnych przez średnio inwazyjne zabiegi wymagające tylko znieczulenia miejscowego na klasycznej operacji chirurgicznej kończąc. Skoro istnieje wiele metod tzn. że żadna nie jest doskonała i idealna. O wyborze metody decyduje wiele czynników, wiedza i umiejętności lekarza , dostępne instrumentarium, stopień zaawansowania choroby i inne. Formalnie o wyborze metody decyduje ostatecznie pacjent ale rolą lekarza jest przekazanie mu wszystkich możliwych opcji uwzględniając plusy i minusy dostępność rekonwalescencję i przebiegu gojenia oraz nawrotowość.
Oprócz najbardziej zaawansowanego stadium choroby, największą skuteczność czyli brak nawrotu połączone z małą inwazyjnością mają obecnie metody oparte na tak zwanej ablacji termicznej czyli laser i fala radiowa Artykuł z odpowiedziami na pytania Pacjentów odnośnie hemoroidów przygotował dr Tomasz Kłos – chirurg, proktolog
Zobacz dlaczego nie warto się wstydzić lekarza proktologa
